Aleksander Marjański - mało znany Daleszyczanin

Aleksander Marjański urodził się 12 października 1843 r. w Daleszycach. Jego rodzicami byli Jan Maryański i Maryanna z Kryczków, którzy wzięli ślub w Daleszycach, w 1839 r.

Ukończył 6-klasową Wyższą Szkołę Realną i Seminarium Nauczycielskie w Warszawie. Pracował jako nauczyciel w szkole elementarnej. Po wybuchu Powstania Styczniowego wyruszył z Warszawy do oddziału pułkownika Józefa Śmiechowskiego sformowanego na Mazowszu. W końcu stycznia jego oddział złączył się z oddziałem generała Antoniego Jeziorańskiego, a pod Małogoszczem przeszedł pod rozkazy generała Mariana Langiewicza. 4 lutego uczestniczył w zajęciu Rawy Mazowieckiej, a 6 lutego 1863 roku w bitwie pod Lubochnią. 24 lutego 1863 r. został ranny w lewą rękę w bitwie pod Małogoszczem. Leczył się w krakowskim szpitalu Św. Ducha. 28 kwietnia 1863 r. wkroczył na Lubelszczyznę w Korpusie generała Jeziorańskiego, składającym się z oddziałów generała Antoniego Jeziorańskiego, generała Aleksandra Waligórskiego i generała Józefa Śmiechowskiego. Uczestniczył w zwycięskich bitwa pod Kobylanką 1 i 6 maja 1863 r. 11 maja 1863 r., po przegranej bitwie pod Hutą Krzeszowską i rozbiciu oddziału został internowany przez wojska austriackie w Galicji. Uciekł dzięki pomocy węgierskiego huzara. W Krakowie, podczas próby zaciągnięcia się do oddziału powstańczego został ponownie aresztowany, co było wynikiem zdrady. Osadzono go w więzieniu na Wawelu. Więziony przez pół roku, został skazany na 3 miesiące pobytu w lochu na Kopcu Kościuszki, a następnie wydany Rosjanom. Za "ucieczkę ze służby za granicę i życie tam z fałszywym paszportem Fr. Szulkowski i podejrzenie uczestnictwa w powstaniu" Olkuski Sąd Wojenny skazał go na utratę wszelkich praw stanu i zesłanie na osiedlenie w małej miejscowości na Syberii na okres 9 lat, dokąd wyruszył w kwietniu 1865 r. W czasie czternastomiesięcznego marszu do miejsca zesłania w Czeboksarach, gdy zmęczeni zesłańcy odmówili wstania do dalszej drogi, został dwukrotnie pchnięty bagnetem i wraz z innymi skazańcami przepędzony przez dwa szeregi więźniów kryminalnych, którzy pobili ich kijami, prętami i paskami. Imał się rozmaitych zajęć. Pracował jako parobek, górnik, rusznikarz, referendarz lekarza okręgowego i aptekarz. W 1868 roku został młodszym felczerem przy szpitalu w Kańsku. Po ułaskawieniu przez cara wrócił do kraju w listopadzie 1871 roku. Ponieważ otrzymał paszport z czarną obwódką, tzw. wołczyj bilet, nikt nie chciał go zatrudnić. Znalazł pracę jako asystent adwokata Kalinki w Kielcach. Pracował również jako guwerner, ucząc synów ziemian. Następnie przez 34 lata pracował w Towarzystwie Akcyjnym Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska w Warszawie. Mieszkał w Warszawie. W 1916 r. został wybrany prezesem Zarządu Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Weteranów 1863 r. w Warszawie. Zrzekł się tej godności na rzecz Włodzimierza Światopełk-Czetwertyńskiego, przyjmując funkcję wiceprezesa. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym otrzymał nominację do stopnia podporucznika weterana i został umieszczony w Imiennym Wykazie Weteranów Powstań Narodowych 1831, 1848 i 1863 roku - pozycja 1393. Za bohaterstwo w Powstaniu Styczniowym został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy (numer 8713 - 20 lipca 1922 r.). Był dekorowany przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego na stokach Cytadeli Warszawskiej, 5 sierpnia 1921 roku - w 57 rocznicę stracenia członków Rządu Narodowego, Romualda Traugutta i jego towarzyszy. Odznaczony również Krzyżem Walecznych. Zmarł po roku 1924, a przed 1928 rokiem.

Opracowano na podstawie: Bogusław Szwedo, "Powstańcy Styczniowi odznaczeni Orderem Wojennym Virtuti Militari", Mińsk Mazowiecki - Warszawa - Tarnobrzeg 2013